Pərakəndə ticarətdə satış üçün nəzərdə tutulan ticarət vahidlərinin identifikasi­ya nömrələri.

Ticarət vahidi – qiymətləndirilən, sifariş edilən və onun üçün hesab-faktura verilə bilən əmtəədir (xidmətdir). Ticarət vahidi anlayışı həm ayrı-ayrı əmtəələri, həm də onların müxtəlif növ qablaşdırmada olan müxtəlif konfiqurasiyasını da daxil edir.

Pərakəndə ticarətdə satilması nəzərdə tutulan hər ticarət vahidinin identifikasiyası üçün bütün dünyada Əmtəənin Qlobal İdentifikasiya Nömrəsi (GTIN-Global Trade Item Number) istifadə edilir. GTIN məlumat daşımayan rəqəmli koddur. Bu anlayışa, bütün mövcud GS1 əmtəə nömrələnmə strukturları, yəni ITF-­14 (14-dərəcəli), EAN-13 (13-dərəcəli), EAN-8 (8-dərəcəli) daxildir.

Kompüter məlumat bazalarında GTIN 14-dərəcəli şəkildə təqdim olunur (sol tərəf­dən müvafiq sayda sıfirlar artırmaqla).

Ticarət vahidinin müxtəlif nömrələmə strukturları üçün Qlobal nömrələri aşağıdakı kimidir.

GTIN-8 -  N1N2N3N4N5N6N7N8

GTIN-13 - N1N2N3N4N5N6N7N8N9N10N11N12N13

GTIN-14 -  N1N2N3N4N5N6N7N8N9N10N11N12N13N14

Pərakəndə satılan əmtəələr daimi və dəyişkən çəkili və həmçinin «xüsusi əmtəələr» kateqoriyasına (kitablar və dövrü nəşrlər) aid ola bilərlər.

Beynəlxalq əmtəə nömrələmə sisteminin əsas qaydası – müxtəlif istehlak xüisusiyyət­ləri olan əmtəələrə (sort, çəki,növ, rəng palitrası, model nömrəsi, qiymət və s.) müxtəlif əmtəə nömrələri verilməlidir.

Unikal identifikasiya nömrəsi əmtəənin qablaşdırmasına ştrixli kod şəklində vurulur və bu ştrixlikod malın konkret adına və istehlak xüsusiyyətlərinə uygun gəlir.
Əgər ticarət zalında, misal üçün, müxtəlif taraya qablaşdırılmış (0.33 və 0.5 litrik şüşə qablar, 0.5, 1.0, 1.5, 2.0 litrlik plastmas qablar), lakin, eyni ştrixlikodu olan «Badamlı» mineral suyu doldurulubsa, skaner bu malları eyni kimi müəyyən edəcək, kassa aparatı isə eyni məbləği əks etdirən qəbzi vuracaq.

Pərakəndə ticarətdə tək və yaxud qrup əmtəə qablaşdırması mövcuddu. Tək bağlama dedikdə, kassadan keçən tək əmtəə vahidi nəzərdə tutulur. Qrup bağlama dedik­də isə, kassadan kecirmək üçün fərdi bağlama qrupunun bir vahid tarada birləşməsi nəzərdə tutulur.

Misal üçün, bulyon kubikləri həm tək-tək, ham də 10 və ya 48 ədəd daxil edən bloklarla satila bilər. Siqaretlər də həmçinin paçka şəklində, həm də 10 paçka daxil edən bloklarla satıla bilər. Qruplaşdırılmış əmtəələr qrup qablaşdırma adlandırılır. Eyni adlı əmtəənin tək və qrup qablaşdırması fərqli EAN-13 nömrələrinə malik olmalıdır.

GTIN-8 Əmtəə nömrəsinin strukturu

476 ХХХХ С, harada ki,

• 3 rəqəm — GS1-in verdiyi yerli təşkilatın prefiksi (GS1Azərbaycan üçün - 476).

• 4 rəqəm — İctimai Birliyin əmtəə məhsuluna verdiyi identifikasiya nömrəsi;

• 1 rəqəm – müvafiq düsturla hesablanan nəzarət rəqəmi

GTIN-13 Əmtəə nömrəsinin strukturu

476 РРРРРР ХХX С, harda ki,

• 3 rəqəm — GS1-in verdiyi yerli təşkilatın prefiksi (GS1Azərbaycan üçün - 476).

• 6 rəqəm — İctimai Birliyin müəssisəyə verdiyi qeydiyyat nömrəsi;

• 3 rəqəm — əmtəənin müvafiq identifikasiya nömrəsi;

• 1 rəqəm – müvafiq düsturla hesablanan nəzarət rəqəmi.

GTIN -14 Əmtəə nömrəsinin strukturu

• «I» indikator rəqəmi (1-dən  9-dək)

• EAN–13 və EAN–8  nömrələri nəzarət rəqəmsiz;

• Nəzarət rəqəmi.

1-dən 8-dək indikatorların istifadəsilə İTF-14 struktururlu 8 standart eyni malları olan qrup bağlamalarını formalaşdırmaq olar. Dəyişkən saylı və fərqli malları olan qrup qablaşdırmaları 9 İndikatorunu istifadə edirlər.

Azərbaycan Respublikası ərazisində müəssisə daxili dövriyyədə olan dəyışkən ölçülü əmtəələrin RCN-13 ştrixkod nömrələrinin paylanma qaydaları:

İctimai Birliyin “Dəyişkən ölçülü məhsulların əmtəə nömrələrinin verilmə Qaydaları haqqında” 16.11.2017-ci il tarixli Əmrinə əsasən dəyişkən ölçülü məhsulları olan İstifadəçi GS1 sistemində qeydiyyatdan  keçərkən ona beynəlxalq sistemdən GCP (Global Company Prefix) və GLN (Global Location Number) ayrılır. Məhsulları isə RCN-13 (Restricted Circulation Number, Məhdud Dövriyəli Nömrə) şəklində formalaşdırılır.

Azərbaycan Respublikası ərazisində dəyişkən ölçülü əmtəələrin RCN-13 kodunun formatı İctimai Birlik tərəfindən aşağıdaki kimi qəbul olunub:

a) 20-22 prefikslər - ancaq müəssisə daxili məhdud dövriyyəli nömrələmədə istifadə olunur.

Bu kodların unikallığını və təkrarolunmamasını istehsalçı (M) və ya satıcı (R) tərəfindən təmin edilməsi üçün ticarət şəbəkələrində, istehsalatda, anbarlarda və s. sahələrdə şirkət daxilində məhdud dövriyyə edilməsini nəzərə alır.

b) 23-27 - ehtiyat üçün İctimai Birliyin məlumat bazasında rezervdə (E) saxlanılan prefikslər. Bu prefikslər  gələcəkdə istifadə üçün nəzərdə tutulub.

c) 28-29 - İctimai Birlik tərəfindən dəyişkən ölçülü məhsulların unikallığını təmin etmək üçün ayrılan prefikslər

NNNNN - İctimai Birlik məlumat bazasında dəyişkən ölçülü məhsullara ardıcıllıqla ayrılan nömrə.

ХХХХX – dəyişkən parametrlərin göstərilməsi üçün nəzərə alınıb. Misal üçün, təzə mal (mal və quş əti, balıq, pendir, meyvə-tərəvəz) kimi qida məhsullarında, tekstil və s. – qram, kiloqram, metr, santimetr və s. dəyişkən ölçülü əmtəələrə aiddir.

C – ümumi stardart alqoritmlə hesablanan nəzarət rəqəmi.